Warzywa liściowe - znane i nieznane - Szpinak nowozelandzki

Czas upływa i mniej znane gatunki stają się znane bardziej, ale wciąż niektóre warzywa są mało rozpowszechnione. Zatem czas to zmienić i zapoznać się z wybranymi warzywami liściowymi.

Szpinak nowozelandzki, trętwian czterorożny, czteroróg rozłożysty

(Tetragonia tetragonioides (Pall.) Kuntze, syn. Demidovia tetragonioides Pall, Tetragonia expansa Murr., Tetragonia japonica Thunb.)

Cechy

Pomimo nazwy szpinak warzywo to należy do rodziny pryszczyrnicowatych, a nie do rodziny szarłatowatych, jak znany nam szpinak warzywny. Jego nazwa trętwian czterorożny wzięła się od romboidalnego kształtu liści., osadzonych na płożącej się i rozgałęzionej łodydze. Szpinak nowozelandzki to roślina wieloletnia, w naszym klimacie uprawiana jako jednoroczna. W przeciwieństwie do szpinaku warzywnego trętwian rośnie przez całe lato i nie wybija w pędy kwiatostanowe.

Rozmnażanie i uprawa

Nasiona trętwianu wolno kiełkują i dlatego w celu przyspieszenia uprawy polecana jest uprawa z rozsady. Namoczenie nasion przed siewem nieco przyspieszy jego kiełkowanie, które może trwać nawet do 40 dni. Wysiew nasion rozpoczyna się w 3 dekadzie marca, po 2 - 3 nasiona do doniczek. Po wzejściu pozostawia się w doniczce po jednej, najsilniejszej roślinie. Roślina ta źle znosi uszkodzenia korzeni i przesadzanie, dlatego lepiej nie wysiewać jej na rozsadniku. Rozsadę wysadza się na miejsce stałe w połowie maja w rozstawie 60 x 40 cm lub 50 x 60 cm. Dzięki uszczykiwaniu wierzchołków lepiej się rozkrzewią i wydadzą wyższe plony. Zbiory przeprowadza się co 7 - 10 dni od lipca do pierwszych mrozów.

Szpinak nowozelandzki ma wysokie wymagania cieplne i należy go sadzić na stanowiskach słonecznych i zacisznych. Lubi gleby żyzne, przepuszczalne, najlepiej udaje się w pierwszym lub drugim roku po nawożeniu organicznym. Na początku czerwca należy go zasilić saletrą amonową. Warto go często podlewać, gdyż mniejsza wilgotność w glebie oznacza szybkie drewnienie pędów i mniejsze plonowanie. Przed uprawą zalecana jest głębokie przekopanie lub orka, ponieważ korzenie wymagają dużo powietrza.

Do wyprodukowania 100 szt. rozsady potrzeba 19 g nasion

Przeciętny plon może wynieść ok. 35–40 t/ha, w uprawie amatorskiej ok. 3 kg/m²

Walory zdrowotne i smakowe

Wartość odżywcza szpinaku nowozelandzkiego jest zbliżona do szpinaku warzywnego. Liście zawierają dużo witaminy C, A, żelaza i kwas szczawiowy. Zawierają również karoten, fosfor i wapń. Trętwian zawiera też dużo chlorofilu, który działa krwiotwórczo, dlatego jest polecany po anemii, cukrzycy, nadciśnieniu, a także rekonwalescentom po operacjach i dużym ubytku krwi. Często powinny spożywać go dzieci, osoby prowadzące siedzący tryb życia, a także osoby otyłe. Wykorzystując szpinak w kuchni warto zastosować metodę gotowania na sucho, aby nie tracić cennych składników odżywczych. Umyte liście należy włożyć do suchego garnka, posolić i dusić ok. 2 minuty, po czym przewrócić na drugą stronę. Do ususzonych liści dodać masło, czosnek i śmietanę.

Odmiany

brak

Choroby i szkodniki

Uprawy szpinaku nowozelandzkiego rzadko narażone są na choroby i działanie szkodników.

Ciekawostki

- rośnie dziko w Nowej Zelandii, na Tasmanii oraz w zachodniej i południowej Australii

- z Nowej Zelandii do Europy została przywieziona w 1771 roku przez Josepha Bansa

- w środowisku naturalnym jest rośliną wieloletnią, w Polsce jest uprawiany jako roślina jednoroczna

- dobrze rośnie w sąsiedztwie ogórków, ziemniaków, kalarepy i kapusty, rzepy, marchwi, rzodkwi, rabarbaru, selerów, pomidorów

- nie lubi sąsiedztwa buraka ćwikłowego i cebuli

- nie jest on polecany osobom chorym na nerki, reumatyzm i artretyzm z uwagi na zawarte szczawiany i kwas szczawiowy

- spożywanie szpinaku nowozelandzkiego wpływa odmładzająco, dezynfekująco na organizm

- cena 1 kg szpinaku nowozelandzkiego może być nawet kilka razy wyższa niż szpinaku warzywnego

Zastosowanie i przepisy

Szpinak nowozelandzki smakiem przypomina szpinak warzywny, a nawet oceniany jest jako smaczniejszy. Jadalne są grube, mięsiste liście, które stosunkowo długo zachowują jędrność. Po zbiorze można je przechowywać w lodówce przez kilka dni, przygotowywać na ciepło lub zamrażać. Można  go także blanszować i gotować.

Zielony koktajl ze szpinakiem

banan

garść liści szpinaku

1 szklanka mleka kokosowego dodatki do wyboru: awokado, sok z limonki, orzechy, imbir

Wszystkie składniki zblendować w mikserze z wybranym dodatkiem. Smacznego!

Surówka ze szpinakiem nowozelandzkim

0,5 kg szpinaku nowozelandzkiego

3 łyżki oleju

Przyprawy: sok z cytryny, 1 ząbek czosnku, sól, pieprz

Szpinak przebrać, dokładnie umyć, odsączyć, liście pokroić w paseczki. Olej wymieszać z sokiem z cytryny i posiekanym czosnkiem, przyprawić solą, pieprzem. Zalać szpinak i pozostawić na godzinę. Podawać jako dodatek do potraw z drobiu i ryb.